Göy üzünün işıltıları: Ulduzlar
Göy üzünün işıltıları:Ulduzlar
Ulduzlar istilik – nüvə reaksiyaları hesabına daxili şüalanma mənbələri olan göy cismidir. Adi gözlə baxdıqda minlərlə, teleskopla baxdıqda isə milyonlarla ulduzlar müşahidə olunur. Kainatda ən çox yayılmış göy cismidir. Yerin günəş ətrafında hərəkəti nəticəsində il ərzində yerini dəyişir. Buna illik parallaks deyilir.
Ulduzların parlaqlığı onların fiziki xarakteristikalarından asılırdır. Bu parlaqlıqların tutuşdurulması ilə onlara qədərki məsafə tapılır. Buna isə spektral parallaks üsulu deyilir.
Ulduzların təkamülü onun ulduz beşiyi adlanan nəhəng molekulyar buludlarda yaranması ilə başlayır. Onların temperaturu artır və mərkəzdə milyonlar dərəcəyə çatır. İsti ulduzlarda hidrogen heliuma çevrilir. Hidrogen tükəndikdən sonra onlar genişlənir və qırmızı rəngə çevrilir.
Ulduzların parlaqlığı Günəşinkindən yüz min dəfə çox və o qədər dəfə az olur. Külək artdıqca onların daxilindəki temperaturda artır. Səmada işıq verməyən ulduzlar da mövcuddur ki, bunlar öz günəşləri olan ulduzların ətrafında dönməkdədir. Onlar günəşəbənzər obyektlərdir, yəni işıq və istilik enerjisinə malikdirlər. Kütlələri Günəşinkindən 50 dəfə kiçik və ya 80 dəfə böyük ola bilir. İşıqları isə 100000 dəfə böyük, yaxud kiçik ola bilir.
Volf-Raye tipli ulduzlar da mövcuddur. Onların temperaturu çox yüksək olur. Külək çox olduqda isə temperatur aşağı düşür və işıq saçmır. Həmçinin əksər ulduzların maqnit sahəsi zəifdir.
Nərminə Eyyubova
